Παθολογική εξάρτηση θεωρείται η χρήση μιας ουσίας, η υιοθέτηση μιας συνήθειας (π.χ τζόγος, ίντερνετ) ή ακόμη και η προσκόλληση σε ένα πρόσωπο, όταν έχει επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία καθώς και δυσπροσαρμοστική συμπεριφορά που δημιουργεί προβλήματα στη λειτουργικότητα του ατόμου και στις διαπροσωπικές του σχέσεις.

• Όλοι όσοι κάνουν χρήση ουσιών προέρχονται από οικογένειες που είχαν προβλήματα, δεν ήταν καλοί μαθητές και δεν τα κατάφεραν γενικά στην ζωή τους.

Το στερεότυπο ότι κάποιος που προέρχεται είτε από διαλυμένη οικογένεια είτε από μια οικογένεια με συγκρούσεις , δεν ήταν καλός μαθητής στο σχολείο, δεν ήταν δημοφιλής , δεν έχει δουλειά ή είναι άστεγος δεν ισχύει. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα καταλήξει κάποια στιγμή στην ζωή του να κάνει χρήση ναρκωτικών ουσιών. Υπάρχει εξίσου μεγάλο ποσοστό ατόμων προερχόμενα από οικογένειες χωρίς συγκρούσεις, άριστοι μαθητές, με πολλούς φίλους και αξιόλογες δουλειές που κατέφυγαν στην λήψη ουσιών. Προσπαθώντας να βάλουμε μια ταμπέλα και να κατηγοριοποιήσουμε τους χρήστες, αγνοούμε την πολυπλοκότητα της προσωπικότητας του καθενός και τις συγκυρίες που τον οδήγησαν στην χρήση.

• Οι άνθρωποι μπορούν να εξαρτηθούν από τα πάντα.

Οι άνθρωποι εν δυνάμει μπορούν να εξαρτηθούν από οτιδήποτε (π.χ ναρκωτικές ουσίες, αλκοόλ, τζόγος, καφέ, αναψυκτικά, ηλεκτρονικά παιχνίδια, πρόσωπα κ.λ.π.). Αν πιστέψουμε σε αυτήν την λογική θα καταλήξουμε να χρησιμοποιήσουμε την ταμπέλα της εξάρτησης για οτιδήποτε κάνει κάποιος καθημερινά σε μεγάλο βαθμό. Μόνο στην περίπτωση που η επανάληψη προκαλεί κακό στο άτομο και έκπτωση σε διάφορους τομείς της λειτουργικότητας του, τότε θα πρέπει να θεωρηθεί ότι έχει εξαρτηθεί και χρειάζεται βοήθεια.

• Μια φορά εξαρτημένος, για πάντα εξαρτημένος.

Το γεγονός ότι ένας άνθρωπος κάποια στιγμή στην ζωή του εξαρτήθηκε από μια ουσία ή μια συνήθεια, δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να αποβάλλει την εξάρτηση ή ότι θα εξαρτηθεί και πάλι. Ειδικά στην περίπτωση των ναρκωτικών ουσιών και του αλκοόλ, οι συχνές υποτροπές αποδεικνύουν απλώς την αποτυχία των θεραπειών και όχι ότι ο χρήστης δεν θα απαλλαγεί ποτέ από την εξάρτηση.

• Οι χρήστες είναι άτομα χωρίς ισχυρή θέληση.

Αυτή η πεποίθηση αποτελεί άλλη μία προσπάθεια να κατηγοριοποιήσουμε τα χαρακτηριστικά των χρηστών, προκειμένου να καταλήξουμε σε ένα «προφίλ του εξαρτημένου». Το να ξεκινήσει κανείς να κάνει χρήση ή η πιθανότητα να σταματήσει μία εξάρτηση δεν έχουν να κάνουν με την ισχυρή θέληση, ούτε με κάποιο συγκεκριμένο χαρακτηριστικό που λείπει από τους χρήστες, και γι αυτό καταλήγουν στην εξάρτηση (λ.χ κάποιος να κάνει χρήση μιας ουσίας αλλά να δείχνει ισχυρή θέληση στον εργασιακό τομέα). Οι λόγοι για τους οποίους ένας άνθρωπος θα ξεκινήσει ή θα συνεχίσει να κάνει χρήση διαφέρουν από άτομο σε άτομο.

• Αν κάποιος έχει κόκκινα μάτια ή μαύρους κύκλους ή είναι χλωμός  τότε σίγουρα κάνει χρήση ναρκωτικών ή αλκοόλ.

Όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά είναι σημάδια είτε σωματικής κούρασης είτε προβλημάτων στην υγεία. Όντως, είναι συμπτώματα που παρουσιάζουν οι χρήστες, είναι όμως παράλληλα και συμπτώματα που παρουσιάζουν άτομα που δουλεύουν  πολύ, που έχουν προβλήματα ύπνου, και πολλές άλλες κατηγορίες ανθρώπων. Εν ολίγοις, δεν υποδεικνύουν με σαφήνεια ότι κάνει κάποιος χρήση. Σε περίπτωση όμως που αυτά τα χαρακτηριστικά εμφανιστούν σε συνδυασμό με άλλα συμπτώματα  όπως έντονες εναλλαγές στη διάθεση, εναλλαγή στην όρεξη, δυσκολίες στη συγκέντρωση ή στη μνήμη, ανεξήγητη ανάγκη χρημάτων, έντονη νευρικότητα και συχνά ψέματα, μπορεί να υποδεικνύουν ότι το άτομο κάνει χρήση.

• Μπορεί να παρασύρουν το παιδί μου οι φίλοι του και να το ρίξουν στα ναρκωτικά/ αν του ρίξουν ναρκωτικά στο ποτό του μπορεί να εξαρτηθεί.

Η πίεση των συνομηλίκων μπορεί να επηρεάσει έναν έφηβο. Σε κάθε περίπτωση όμως, το αν θα ξεκινήσει κάποιος να κάνει χρήση είναι καθαρά προσωπική του επιλογή. Κανένας έφηβος δεν ξεκίνησε να κάνει χρήση επειδή του έριξαν κάτι στο ποτό του και πριν το καταλάβει εθίστηκε. Εν ολίγοις, οι παράγοντες που επηρεάζουν έναν έφηβο στη διαμόρφωση της προσωπικότητας και στις επιλογές του είναι πάρα πολλοί, βρίσκεται όμως σε μία ηλικία  όπου μπορεί να επιλέξει ανάμεσα σε αυτά που ακούει και αυτά που ο ίδιος θεωρεί σωστά.

• Όποιος κάνει χρήση ναρκωτικών πεθαίνει από υπερβολική δόση.

Ο μύθος αυτός αναφέρεται στην αντίληψη ότι όταν κάποιος κάνει χρήση μιας ουσίας αναγκάζεται λόγω του εθισμού του να καταναλώνει όλο και μεγαλύτερες ποσότητες ανεξέλεγκτα ώσπου κάποια στιγμή να προκληθεί ο θάνατος. Στην πραγματικότητα αυτό που συμβαίνει είναι να έχει σταματήσει για κάποιο χρονικό διάστημα και όταν ξαναξεκινήσει να πάρει την ποσότητα της τελευταίας δόσης πριν να σταματήσει, οπότε έχει πέσει η σωματική του αντοχή και έτσι προκαλείται ο θάνατος. Άλλη περίπτωση είναι η λεγόμενη νοθευμένη ηρωίνη που μπορεί άλλοτε η περιεκτικότητα της να είναι πιό καθαρή (ενώ η συνήθης περιεκτικότητα ενός γραμμαρίου ηρωίνης είναι 10% ηρωίνη και 90% έκδοχο, να πάρει δόση που θα περιέχει 20% καθαρής ηρωίνης ή έκδοχα επιβλαβή για τον ανθρώπινο οργανισμό)  ή ασθένειες όπως είναι το AIDS, η ηπατίτιδα ή άλλες ασθένειες από τις οποίες προσβάλλονται λόγω των αλλαγών στη ζωή τους που επιφέρει η εξάρτηση. Αυτές οι αιτίες θανάτου οφείλονται περισσότερο στο γεγονός ότι αναγκάζονται να κρύβουν την εξάρτηση τους γιατί είναι ή παράνομη ή κατακριτέα, παρά στην χρήση αυτή καθαυτή. Όταν για παράδειγμα ένας χρήστης αναγκάζεται να χρησιμοποιήσει την σύριγγα ενός άλλου χρήστη γιατί αν αγοράζει καθημερινά σύριγγες απ’ το φαρμακείο θα «καρφωθεί», οι αυξημένες πιθανότητες να προσβληθεί από AIDS δεν οφείλονται τόσο στην χρήση όσο στο γεγονός ότι αναγκάζεται να την κρύβει.

• Όποιος κάνει χρήση είναι επικίνδυνος.

Πολλοί χρήστες καταφεύγουν σε κλοπές ή στην άσκηση σωματικής βίας όταν αναζητάνε χρήματα για να πάρουν την δόση τους, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι μέσα στα κύρια χαρακτηριστικά των χρηστών είναι η εγκληματικότητα. Απλώς η εγκληματικότητα εμφανίζεται συχνά ανάμεσα στους χρήστες αφενός λόγω της υψηλής τιμής των ναρκωτικών και αφετέρου του υψηλού ποσοστού ανεργίας ανάμεσα στην ομάδα των χρηστών.