Η κατάθλιψη στα παιδιά και στους εφήβους εμφανίζεται με συμπτώματα παρόμοια με αυτά των ενηλίκων, υπάρχουν όμως κάποιες βασικές διαφορές στην εμφάνιση και την εκδήλωση της ασθένειας, ανάλογα με την ηλικία του ατόμου. Η πιο σημαντική διαφορά είναι ότι στους εφήβους και τα παιδιά κυρίαρχο σύμπτωμα της κατάθλιψης είναι μάλλον η ευερεθιστότητα, και όχι τόσο το καταθλιπτικό συναίσθημα.

Τα συμπτώματα με τα οποία εκδηλώνεται η κατάθλιψη σε κάθε ηλικία διαφέρουν. Πιο συγκεκριμένα:

• Στην προσχολική ηλικία, η κατάθλιψη πιθανόν να εκδηλωθεί με την απώλεια ενδιαφέροντος για ενασχόληση με δραστηριότητες που συνήθως είναι ευχάριστες για τα παιδιά, όπως το παιχνίδι. Επίσης, τα παιδιά αυτά είναι πιθανόν να κλαίνε συχνά και να εκφράζουν φόβους εγκατάλειψης.
• Στη σχολική ηλικία, η κατάθλιψη εκδηλώνεται με αισθήματα ενοχής και τάση για υπερβολική αυτοκριτική από μέρους του παιδιού. Σε αυτή την ηλικία επίσης εμφανίζονται συνήθως και διαταραχές στον ύπνο.
• Στην εφηβεία η κατάθλιψη μπορεί να εκδηλωθεί με απότομες, ξαφνικές μεταπτώσεις της διάθεσης, με αρνητική ή αντιδραστική συμπεριφορά. Οι καταθλιπτικοί έφηβοι επίσης παραπονούνται συχνά για υπερβολική κόπωση και απώλεια ενέργειας.

Από τις πιο χαρακτηριστικές συνέπειες της κατάθλιψης στην παιδική και εφηβική ηλικία είναι η σημαντική πτώση της σχολικής επίδοσης του παιδιού, είτε λόγω της αδυναμίας του να συγκεντρωθεί είτε λόγω της απώλειας του ενδιαφέροντός του για το σχολείο. Άλλες λιγότερο πιθανές συνέπειες είναι η εγκατάλειψη του σχολείου, η αποτυχία προσαρμογής και η χρήση ουσιών. Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι ο κίνδυνος αυτοκτονίας λόγω της κατάθλιψης είναι αυξημένος σε αυτή την ηλικιακή ομάδα. Είναι προφανές λοιπόν πως υπάρχουν σαφείς διαφορές στο προφίλ του καταθλιπτικού παιδιού ή εφήβου και σε αυτό του καταθλιπτικού ενήλικα. Το παιδί/έφηβος παρουσιάζει την εικόνα του σκυθρωπού, ευερέθιστου παιδιού που αρνείται να συνεργαστεί με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, πολλές φορές εμφανίζει τάσεις επιθετικότητας ή και τάσεις να εγκαταλείψει το σπίτι. Άλλα εμφανή συμπτώματα της κατάθλιψης είναι επίσης η σημαντική απώλεια βάρους, η υπερυπνηλία ή αϋπνία και οι σωματικές ενοχλήσεις.

Αίτια:

Ο παράγοντας της κληρονομικότητας παίζει σημαντικό ρόλο σε αυτή την ηλικιακή ομάδα. Άλλοι κοινωνικοί παράγοντες που ενδέχεται να επηρεάζουν την εμφάνιση κατάθλιψης είναι η ποιότητα των οικογενειακών σχέσεων (μεταξύ των δυο γονιών, μεταξύ γονιών παιδιού, κλπ.), η κοινωνικο-οικονομική κατάσταση της οικογένειας και η σταθερότητα της οικογενειακής ζωής (συνεχείς μετακινήσεις, συχνές αλλαγές σχολείου, κλπ). Αρνητική επίδραση έχουν επίσης και τυχόν διαζύγια ή απώλειες στην οικογένεια. Γενικά, ο πιο βασικός παράγοντας είναι η μη παροχή ενός ασφαλούς και σταθερού οικογενειακού πλαισίου.